اگرچه
در دوران ما پیدا شدن سیاره ای فراخورشیدی خبر چندان عجیبی به شمار نمی
رود، اما تصویر برداری از شبه سیاره ای در اطراف ستاره ای خورشید مانند
توانسته است بار دیگر توجهات را بسوی فراخورشیدی ها جلب کند.
اینکه
دانشمندان بتوانند از یک سیاره که بدور ستاره ای بغیر از خورشید در حال
گردش است، عکس بگیرند، اتفاقی عجیب و جدید محسوب می شود. زیرا در سالهای
اخیر سیارات متعددی از روشهای غیرمستقیم کشف شده بودند که بدور ستاره های
دیگر می گشتند، ولی این بار احتمال می رود که از یک سیاره ی فراخورشیدی
عکسی تهیه شده است!
اخیراً اخترشناسان دانشگاه تورنتو خبرنامه ای را
منتشر کردند که در آن اعلام شده بود این دانشمندان توانسته اند با کمک
تلسکوپ دو پیکر شمالی در موناکی هاوایی، جرمی را آشکار کنند که احتملا
نخستین تصویر از سیاره ای در مدار ستاره ی معمولی و خورشید مانند است.
مقایسه
بنا
بر این گزارش 3 دانشمند این طرح موفق شده اند تصویری از ستاره جوان 1RXS
J160929.1-210524 که حدود 500 سال نوری با زمین فاصله دارد و همدم احتمالی
آن تهیه کنند. این گروه با بررسی طیفی این همدم اعلام کرد این جسم دارای
جرمی معادل 8 برابر جرم مشتری بوده و در فاصله 330 واحد نجومی (فاصله زمین
– تا خورشید) از ستاره مادر خود قرار دارد. این در حالی است که در منظومه
شمسی فاصله دورترین سیاره (نپتون)تا خورشید تنها 30 واحد نجومی است.
ستاره مادر اگرچه بسیار جوان به شمار می رود اما از نظر جرمی مشابه خورشید
است.
به گفته دیوید لافرنسیر، که رهبری این گروه مطالعاتی را بر
عهده داشته است، این نخستین باری است که جرمی سیاره مانند در اطراف ستاره
ای خورشید مانند تصویر برداری می شود و اگر ما بتوانیم ثابت کنیم که این
جرم در بند گرانش ستاره مادر قرار دارد گام بسیار مهمی در درک منظومه های
سیاره ای برداشته ایم.
تا کنون تنها اجرام سیاره مانندی که به طور
مستقیم تصویری از آنها تهیه شده است، به سیاره های سرگردان (که در مدار
هیچ سیاره ای قرار ندارند )و یا سیاره هایی مربوط می شده است که به دور
کوتوله های قهوه ای در حال گردش بوده اند.
وجود جسمی با جرم معادل
یک سیاره در چنین فاصله دوردستی از یک ستاره موضوعی تازه و حیرت انگیز
ارزیابی می شود که می تواند نظریه های موجود مبنی بر روش شکل گیری و گسترش
و تحول سیارات فراخورشیدی را با چالش مواجه کند. به گفته محقان طرح این
یافته بیش از هر چیز بر این واقعیت تاکید می کند که شاید بیش از یک سناریو
برای شکل گیری دنیا های سیاره ای در جهان وجود داشته باشد.
این
جسم دارای جرمی معادل 8 برابر جرم مشتری بوده و در فاصله 330 واحد نجومی
(فاصله زمین – تا خورشید) از ستاره مادر خود قرار دارد. این در حالی است
که در منظومه شمسی فاصله دورترین سیاره (نپتون)تا خورشید تنها 30 واحد
نجومی است.
این تصویر با کمک دست آوردهای جدید فناوری
اژتیک سازگار به دست آمده است که می تواند تغییر ها و آشوب های جوی را تا
حد امکان کاهش دهد. بررسی تصاویر فروسرخ و طیفی این جرم مشکوک مشخص کرد
که این جرم برای آنکه ستاره یا حتی کوتوله قهوه ای پرجرمی باشد بسیار سرد
است و در عین حال سن بسیار کمی دارد.
در سالهای آینده باید این
ستاره و همدم مشکوک آن زیر نظر گرفته شوند تا بتوان حرکت مداری آن به دور
ستاره را – اگر وجود داشته باشد – آشکار کرد. اگر فرض بر آن باشد که وضعیت
مداری این دو جرم در بهترین شرایط ممکن برای ناظران زمینی باشد حداقل 2
سال طول خواهد کشید تا بتوان وضعیت دقیق مداری آن را تایید کرد.
مارتین
ون کرکویژگ ،یکی از اعضای تیم تحقیقاتی گفت، ما برای ادامه جستجوی
مستقیم سیارات به عمد ستاره های جوان را انتخاب کرده ایم چرا که سیارات
احتمالی اطراف این ستاره ها هنوز فرصت خنک شدن پیدا نکرده اند و ما می
توانیم آنها را درخشان تر از سیارات متعلق به منظومه های سال خورده تر
آشکار کنیم.
تخمین
زده می شود که این جرم مشتری گون، دمایی معادل 1800 کلوین،که در مقایسه
با مشتری در منظومه ما که تنها 160 کلوین دما دارد،کره ای سوزان به شمار
می رود. ستاره مادر این منظومه از رده طیفی K7 است و دمای آن 5 درصد
خورشید برآورد می شود.
این کشف در بخشی از فرآیند جستجو و مطالعه 85 ستاره جوان که حدود 5 میلیون سال از زمان تولد آنها می گذرد اتفاق افتاده است.
سیاره
های فراخورشدی نه تنها دید ما را نسبت به وضعیت وجود دنیاهایی متفاوت در
فراسوی منظومه شمسی بهبود می دهد که به سوالات اساسی در خصوص پیدایش و
تکامل خانه خودمان در کیهان نیز کمک خواهد کرد.
پوریا ناظمی
منبع:
Space Flight Now
به نقل از:
تصحیح و اضافات:
ا.م.گمینی
